Τα κύρια λιπίδια του οργανισμού είναι η χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια και χρησιμεύουν κυρίως ως πηγή ενέργειας. Είναι αδιάλυτα στο νερό και για να κυκλοφορήσουν στο αίμα συνδέονται με πρωτεΐνες σχηματίζοντας συμπλέγματα, που ονομάζονται «λιποπρωτεΐνες» και χωρίζονται ανάλογα με την πυκνότητά τους :
- HDL – υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
- IDL – ενδιάμεσης πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
- LDL – χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
- VLDL – πολύ χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεΐνες
Το 70% της χοληστερόλης περιέχεται σε σωματίδια LDL, ενώ το 25% σε σωματίδια HDL. Τα τριγλυκερίδια, που κυκλοφορούν ως τμήμα των VLDL – λιποπρωτεϊνών, αποτελούν την κύρια ποσοτική ομάδα λιπιδίων και αυξάνονται κατακόρυφα αμέσως μετά από ένα λιπαρό γεύμα, ενώ χρειάζεται περίπου 10-12 ώρες για να μειωθούν στο μισό. Η ημερήσια ποσότητα χοληστερόλης είναι πολύ μικρότερη και η αύξησή της σε σχέση με την λήψη λιπαρών τροφών γίνεται μακροπρόθεσμα.
Έχει επικρατήσει η άποψη ότι η HDL χοληστερόλη είναι η «καλή χοληστερίνη» και η LDL χοληστερόλη η «κακή χοληστερίνη». Πράγματι, η ολική χοληστερόλη (και ειδικά το LDL τμήμα της) ευνοεί την ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών στα αγγεία, την χρόνια φλεγμονή και την προθρομβωτική δραστηριότητα (αθηρογόνος δράση). Αντίθετα η HDL χοληστερόλη δρα αντιοξειδωτικά, προστατεύοντας τα αγγεία και σταθεροποιεί το τοίχωμά τους, ώστε να μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο (αντιαθηρογόνος δράση).
Η Δυσλιπιδαιμία (παθολογικό λιπιδαιμικό προφίλ) αποτελεί σημαντικό και ανεξάρτητο παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου. Υπάρχουν διάφοροι τύποι δυσλιπιδαιμιών, ανάλογα με το είδος των λιπιδίων που αυξάνονται. Ο συνδυασμός, όμως, που περιγράφεται ως «αθηρογόνος τριάδα», λόγω της καταστροφικής επίδρασής του στα αγγεία, είναι :
- Αυξημένες τιμές τριγλυκεριδίων
- Αυξημένες τιμές LDL χοληστερόλης
- Μειωμένες τιμές HDL χοληστερόλης
Η «αθηρογόνος τριάδα» είναι συχνή σε πολλούς ασθενείς υψηλού κινδύνου, ειδικά σε αυτούς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών τονίζουν πως η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται για τον κάθε ασθενή ανάλογα με τον ολικό καρδιαγγειακό κίνδυνό του. Οι παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής (διακοπή καπνίσματος, βελτιωμένες διατροφικές συνήθειες, αυξημένη σωματική δραστηριότητα (άσκηση), απώλεια βάρους και περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ) αποτελούν το, εξαιρετικής σημασίας, πρώτο βήμα στο χειρισμό των λιπιδίων. Όταν οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται με τις αλλαγές αυτές, επιστρατεύεται η φαρμακευτική αγωγή με τις στατίνες να αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο στην αντιμετώπιση των δυσλιπιδαιμιών. Οι στατίνες (που μειώνουν κυρίως την ολική και την LDL χοληστερόλη) είναι εξαιρετικά αξιόπιστα, προβλέψιμα και ασφαλή φάρμακα, με ελάχιστες παρανέργειες, και η χρησιμοποίησή τους έχει οδηγήσει σε σημαντικότατη μείωση του αριθμού των αγγειακών συμβάντων τις τελευταίες δεκαετίες.
